ตลาดฟอเร็กซ์หรือรู้จักกันในชื่อ FX หรือตลาดแลกเปลี่ยนสกุลเงินต่างประเทศ คือตลาดที่ไม่มีศูนย์กลาง (Decentralized Market) ซึ่งเป็นตลาดระดับโลกที่มีการเทรดสกุลเงินเหมือนสินค้า สเกลระดับโลกและการไม่มีศูนย์กลางทำให้ตลาดฟอเร็กซ์เปิดทำการตลอด 24 ชั่วโมง ฟอเร็กซ์คือตลาดที่ใหญ่ที่สุดของโลก โดยมีปริมาณการเทรดคิดเป็น 5 ล้านล้านเหรียญสหรัฐ (25 เท่าของตลาดทุน)
บทความนี้จะอธิบายเกี่ยวกับวิวัฒนาการทั้งหมดของตลาดแลกเปลี่ยนสกุลเงิน พร้อมรายละเอียดกลไกของตลาด
ภาพรวมของตลาด
ก่อนยุค 1970 การเทรดฟอเร็กซ์ถูกดำเนินการโดยบริษัทระหว่างประเทศขนาดใหญ่ที่ต้องการสกุลเงินต่างๆ เนื่องจากการดำเนินงานระดับโลก ตอนนั้นการเทรดฟอร์เร็กซ์จึงเป็นการเทรดสินค้าและสินทรัพย์อื่นๆ ต่อมาตั้งแต่ปี 1970 มีการซื้อขายสกุลเงินเพิ่มขึ้น สาเหตุมาจากแรงผลักดันด้านการดำเนินงานและการเก็งกำไร
ใครเกี่ยวข้องในตลาดแลกเปลี่ยนระหว่างประเทศบ้าง ผู้เข้าร่วมหลักของตลาด FX คือธนาคารระหว่างประเทศขนาดใหญ่ และสถาบันการเงินที่อำนวยความสะดวกในการเทรดระหว่างผู้ซื้อและผู้ขาย การเทรดระหว่างดีลเลอร์แลกเปลี่ยนเงินตราต่างประเทศที่สถาบันเหล่านี้มีปริมาณสูงมาก ซึ่งเกี่ยวข้องกับเงินหลายร้อยล้านดอลลาร์ ดีลเลอร์แลกเปลี่ยนเงินตราต่างประเทศส่วนใหญ่เป็นธนาคาร ธุรกรรมระหว่างธนาคารนี้เรียกว่าตลาดระหว่างธนาคาร (interbank market) แต่นั่นไม่ใช่สาเหตุที่ฟอเร็กซ์ได้รับความนิยม เหตุผลที่ตลาดฟอเร็กซ์เป็นที่นิยมคือจำนวนโบรกเกอร์รายย่อยที่เพิ่มมากขึ้น รวมถึงนักเทรดทั่วไปที่มีความสามารถจำกัดซึ่งไม่สามารถส่งผลกระทบต่อราคาสินทรัพย์
ระบบมาตรฐานทองคำ (Gold Standard)
ทองคำถูกใช้เป็นสื่อกลางสำหรับการแลกเปลี่ยนมานานแล้ว โดยมีการใช้ระบบมาตรฐานทองคำเป็นสกุลเงินสากลและแพร่หลายในการซื้อขายระหว่างประเทศจนถึงศตวรรษที่ 20 มาตรฐานทองคำสร้างขึ้นเพื่อให้รัฐบาลทั่วโลกสามารถเก็บรักษามูลค่าของการแปลงสกุลเงินเป็นทองคำเอาไว้ หมายความว่าแต่ละหน่วยเงินจะถูกรองรับด้วยทองคำจำนวนหนึ่ง
รัฐบาลยังคงรักษาปริมาณทองคำสำรองจำนวนมากเพื่อตอบสนองความต้องการในการแลกเปลี่ยนสกุลเงิน ช่วงปลายศตวรรษที่ 19 ทุกประเทศเศรษฐกิจหลักได้ผูกสกุลเงินของประเทศตนเองกับทองคำ โดยมีการใช้ทองคำเป็นตัวกลาง และใช้ทองคำวัดมูลค่าเมื่อมีการแลกเปลี่ยนสกุลเงินอื่นในอัตราคงที่ วิธีการแลกเปลี่ยนนี้เป็นส่วนหนึ่งของตลาดฟอเร็กซ์อย่างที่เรารู้จักกันทุกวันนี้
การใช้ระบบมาตรฐานทองคำได้มาถึงจุดสิ้นสุดในสงครามโลกครั้งที่สอง หลายประเทศที่ร่วมทำสงครามต่างพิมพ์เงินกันมากขึ้น เพื่อเพิ่มศักยภาพในการทำสงครามให้กับประเทศตนเอง ความต้องการทางการเงินมีมากจนปริมาณทองคำไม่เพียงพอต่อการพิมพ์ นอกจากนั้น ช่วงหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 ได้เกิดการขาดแคลนทองคำในยุโรปอย่างรุนแรง
ระบบเบรตตันวูดส์ (Bretton Woods) และอัตราแลกเปลี่ยนแบบลอยตัว (Floating Exchange Rate)
เมื่อสิ้นสุดสงครามโลกครั้งที่สอง ระบบมาตรฐานทองคำไม่สามารถใช้ได้อีกต่อไป ข้อตกลงเบรตตันวูดส์ได้รับการนำมาใช้เมื่อเดือนกรกฎาคมปี 1944 แนวคิดของระบบนี้คือสกุลเงินของประเทศจะผูกกับราคาของสกุลเงิน USD ไม่ใช่ทองคำ เศรษฐกิจโลกจึงฟื้นตัวได้เร็วขึ้น กระบวนการแลกเปลี่ยนนี้ทำให้สหรัฐอเมริกากลายเป็นมหาอำนาจทางเศรษฐกิจ ทุกประเทศจะต้องประกาศค่าเงินของตนเองโดยอิงกับทองคำหรือดอลลาร์ การพึ่งพาสหรัฐอเมริกาในฐานะเสถียรภาพทางเศรษฐกิจเพียงแหล่งเดียวคือดาบสองคม ในไม่ช้าบางประเทศก็ตระหนักว่าได้พวกเขาสละอำนาจอธิปไตยมากเกินไปเพื่อพยายามทำให้เศรษฐกิจของตนเองเป็นปกติ
ปี 1971 ริชาร์ด นิกสัน ได้ขึ้นเป็นประธานาธิบดีสหรัฐ และยกเลิกระบบมาตรฐานทองคำสำหรับเงินดอลลาร์สหรัฐ ซึ่งเป็นจุดเริ่มต้นของตลาดสกุลเงินลอยตัวอิสระ การตัดสินใจนี้ทำให้อัตราแลกเปลี่ยนของสกุลเงินประจำชาติมีความผันผวนอย่างต่อเนื่อง และนักเทรดมีโอกาสที่จะเก็งกำไรจากส่วนต่างของอัตราแลกเปลี่ยน
ปัจจุบัน
อินเทอร์เน็ตเป็นปัจจัยที่ทำให้นักเทรดมีโอกาสซื้อขายสกุลเงินออนไลน์ได้ เทคโนโลยีนำมาซึ่งการเติบโตอย่างมหาศาลของปริมาณธุรกรรมในตลาด FX ไม่เพียงแต่การดำเนินธุรกรรมที่รวดเร็วขึ้น แต่ยังทำให้มีจำนวนผู้เข้าร่วมตลาดนี้มากขึ้น ในช่วงสองทศวรรษที่ผ่านมา นวัตกรรมด้านการเชื่อมต่อและเทคโนโลยีที่เกี่ยวข้องกับเว็บไซต์ทำให้โบรกเกอร์อิสระหลายรายสามารถพัฒนาแพลตฟอร์มการเทรดบนอินเทอร์เน็ตได้ โบรกเกอร์เหล่านี้ทำหน้าที่เหมือนผู้ดูแลสภาพคล่อง (Market Maker) และนำเสนอราคาซื้อขายสองทาง (Two-way Quote) สำหรับแต่ละคู่สกุลเงินในการเทรด นักเทรดต้องการทำธุรกรรมอย่างรวดเร็วและเชื่อถือได้ ซึ่งใช้เพียงแค่เครื่องคอมพิวเตอร์และการเชื่อมต่ออินเทอร์เน็ต
การเทรดฟอเร็กซ์ในอนาคตจะเป็นอย่างไร ไม่สามารถคาดการณ์ได้ว่าจะเกิดอะไรขึ้นในตลาดการเงินที่ใหญ่ที่สุดของโลก แต่ที่แน่นอนคือเทคโนโลยีและผลิตภัณฑ์ไฮเทคจะมีบทบาทอย่างมากสำหรับการเทรดในอนาคต
